Wijsheid is te vinden in alle spirituele tradities

Inward meditatiecentrum staat natuurlijk vooral bekend om de boeddhistische en stoïcijnse meditaties die we beoefenen. Zo proberen we in alle handelingen, gedachten en intenties onze mindfulness te verdiepen en onze vriendelijkheid jegens onszelf en de wereld om ons heen te verbreden, zonder ons daarbij te laten ringeloren door de resultaten ervan. We zetten ons beste beentje voor; meer kunnen we eigenlijk niet doen.

Deze levenshouding helpt ons met het ontwikkelen van wijsheid en harmonie, maar vooral ook om zoveel mogelijk vanuit die wijsheid en harmonie te leven. De oefeningen die we doen – mindfulness en metta meditatie, negatieve visualisatie, dankbaarheid en mindful de dagelijkse routine beleven – hebben als uiteindelijke doel om de ervaring van wijsheid en harmonie te bevorderen, zelfs (juist!) op die momenten dat we geneigd zijn tot het ervaren van disharmonie en gemakzuchtige oordelen.

Maar dat betekent niet dat het Boeddhisme of de stoïcijnse leer het alleenrecht heeft op het ontwikkelen van wijsheid, compassie en liefde. Alle spirituele tradities, inclusief maar niet beperkt tot ALLE spirituele tradities bevatten hiervan elementen. Oefeningen ter ontwikkeling van wijsheid, compassie en liefde worden vaak gezien als onderdeel van de esoterische lessen van een geloof – de zachte, kwetsbare kern die dient te worden beschermd door de ruwere initiaties van de exoterische geboden, en waardoor de gelovige dichter bij God kan komen.

Persoonlijk heb ik niet zoveel met verhalen over scheppende superwezens maar die inslag is bij mij niet sterk genoeg om mezelf atheïst te noemen. Atheïsme is evengoed een geloof in sprookjes. Mijn positie is die van agnosticus – een kalm en waardig niet-weten, met een accent op pragmatisme: als het je helpt een gelukkiger, wijzer en kalmer persoon te zijn juich ik jouw Godsbeleving van harte toe.

Als, aan de andere kant, God je opdraagt om dieren te martelen, andersdenkenden te vervolgen of jezelf te zien als fundamenteel afgezonderd van het universum dat je heeft voortgebracht, dan zie ik weinig goeds in je geloofsbeleving. Dat heeft doorgaans minder te maken met het geloof zelf als met hetgeen dat jou – met al je kwetsbaarheden – erin aantrekt. Ik zou zo ver willen gaan om te zeggen dat het niet je geloof is dat er uiteindelijk toe doet, maar de operationalisering ervan in je leven. Hoe leef jij?

Maar ik dwaal natuurlijk af. Het punt dat ik wil maken is dat het ontwikkelen van wijsheid een onderdeel is van alle spirituele tradities. Hieronder volgt een bloemlezing. Het zal je wellicht opvallen dat regelmatig een koppeling wordt gemaakt met God. Als het helpt, kun je voor het godsconcept in de plaats lezen dat wordt verwezen naar het ongrijpbare mysterie van jouw bestaan.

Wijsheid, liefde en compassie in het Christendom

Franciscus van Assisi was de zoon van een rijke handelaar die ervoor koos om alle wereldlijke en kerkelijke rijkdom (die aanzienlijk was, in het Italië van de Dertiende Eeuw) te verzaken voor een eenvoudig, armoedig bestaan. Hij droeg ruwe kleren, ging blootsvoets en begon twee kloosterordes die tot doel hadden zo armoedig mogelijk te leven. Beide ordes bestaan tot op de dag van vandaag, en Franciscus wordt nog altijd door velen bewonderd.

Het onderstaande gebed wordt aan hem toegeschreven.

Heer, maak mij een instrument van Uw vrede.
Laat mij liefde brengen waar haat heerst,
laat mij vergeven wie mij beledigde,
laat mij verzoenen wie in onmin leven,
laat mij geloof brengen aan wie twijfelt,
laat mij waarheid brengen aan wie dwaalt,
laat mij hoop brengen aan wie wanhoopt,
laat mij licht brengen aan wie in duisternis is,
laat mij vreugde brengen aan wie bedroefd zijn.

Laat mij niet zoeken getroost te worden, maar te troosten,
niet begrepen te worden, maar te begrijpen,
niet bemind te worden, maar te beminnen.
Want het is toch door te geven, dat men ontvangt
door te verliezen, dat men vindt
door te vergeven, dat men vergiffenis ervaart
door te sterven, dat men verrijst tot het eeuwige leven. Amen.

Wijsheid, liefde en compassie in de Islam

Eveneens in de Dertiende Eeuw, niet heel veel later dan Franciscus, leefde Rumi – ook bekend onder de naam Mevlana – een vluchteling uit Afghanistan die in het Turkse Konya zijn spirituele vriend Shams ontmoette. Na diens dood wijdde Rumi zijn leven aan het beschrijven van de liefde en de ervaring dat al het leven, hoewel schijnbaar afgezonderd in verschillende losse wezens en personages, niet alleen verbonden is maar bovendien één. Rumi wordt bewonderd door mensen van uiteenlopende pluimage; van Soefi’s tot westerse poëzie-liefhebbers.

Het onderstaande stuk komt uit zijn magnum opus, de Masnavi.

Zoek God in verootmoediging en zelfuitdoving,
want het denken brengt niets dan vormen voort.
En als je nergens troost vindt dan in vorm,
is de vorm die onwillekeurig bij je opkomt de beste.

Stel, het betreft een stad waarheen je je begeeft,
je wordt er in je afhankelijkheid naar toegetrokken
door een vormloos gevoel van verwachting.

Je begeeft je dus eigenlijk naar iets wat geen plaats heeft,
want je ergens op verheugen is iets anders dan tijd en plaats.

Stel, het betreft een vriend naar wie je toe gaat,
je gaat niet naar hem toe om zijn uiterlijke vorm,
maar om van zijn gezelschap te genieten.

Je begeeft je dus,
hoewel je je er niet van bewust bent
dat dit het doel is van je reis,
eigenlijk naar de vormloze wereld.

God wordt dus in werkelijkheid door allen aanbeden,
want bij reizen gaat het altijd om het plezier,
en daarvan is Hij de bron.

Masnavi VI: 3749-3755

Wijsheid, liefde en compassie in het Hindoeïsme

In het Mahabharata epos krijgt de held Arjuna het te kwaad. Hij ziet zich genoodzaakt om de strijd aan te binden met familieleden, mentoren en vrienden. Maar hij twijfelt. Aan de vooravond van de grote veldslag zoekt hij raad. De resulterende dialoog wordt vaak beschouwd als één van de heiligste boeken van de Vaisjnava’s – een grote Hindoeïstische stroming.

Een excerpt:

Hij die zijn haat laat varen
en alle wezens vriendelijk en met compassie behandelt

Hij die altijd sereen is,
onaangedaan door pijn of door plezier

Vrij van het ‘ik’ en ‘mijn’,
beheerst, ferm en geduldig

Zijn hele geest op Mij gericht

Van hem houd Ik het meest.

Bhagavad Gita, 12: 13-14


Voor wie openstaat voor wijsheid, compassie en liefde zonder al te kieskeurig te zijn waar de inspiratie vandaan komt valt er genoeg te ontdekken in de verschillende religieuze en spirituele tradities die onze wereld rijk is. Doe er je voordeel mee!

Heb je zelf een inspiratiebron die als aanvulling kan dienen? Laat gerust een bericht achter…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *